Rynek giełdowy odnosi się do rynków publicznych, które istnieją w celu wydawania, kupowania i sprzedawania akcji. Akcje, reprezentują ułamkową własność w spółce, a giełda jest miejscem, w którym inwestorzy mogą kupować i sprzedawać własność takich aktywów inwestycyjnych. Sprawnie funkcjonujący rynek akcji jest uważany za kluczowy dla rozwoju gospodarczego, ponieważ daje firmom możliwość szybkiego dostępu do kapitału od obywateli.
Giełda służy dwóm bardzo ważnym celom
Pierwszym z nich jest zapewnienie kapitału przedsiębiorstwom, które mogą wykorzystać do sfinansowania i rozszerzenia działalności. Jeśli firma wyemituje milion akcji, które początkowo sprzedaje za 10 PLN za akcję, zapewnia to spółce kapitał w wysokości 10 milionów złotych, który może wykorzystać na rozwój swojej działalności. Oferując akcje zamiast pożyczać kapitał potrzebny do ekspansji, firma unika zaciągania długów i płacenia odsetek od tego długu.
Drugim celem, na którym działa giełda, jest zapewnienie inwestorom – tym, którzy kupują akcje – możliwości udziału w zyskach spółek notowanych na giełdzie. Inwestorzy mogą czerpać zyski z zakupu zapasów na jeden z dwóch sposobów. Niektóre zapasy regularnie wypłacają dywidendę (określona kwota pieniędzy przypadająca na akcję posiadaną przez kogoś). Inaczej inwestorzy mogą czerpać zyski z kupowania akcji, sprzedając akcje za zysk, jeśli cena akcji wzrośnie z ich ceny zakupu.
Nowojorska giełda, znana jako NYSE, założona została w 1792 roku. Choć nie jest to pierwsza giełda na świecie – tą jest giełda w Filadelfii – NYSE szybko stała się dominującą giełdą w Stanach Zjednoczonych i ostatecznie na świecie. NYSE zajmowała strategicznie pozycję, znajdując się wśród największych banków i najważniejszych firm w kraju, nie wspominając o lokalizacji w ważnym porcie żeglugowym. Giełda ustanowiła wymóg giełdowy dla akcji, i, początkowo, dość wysokie opłaty, dzięki czemu szybko stała się zamożną instytucją.
W kraju NYSE posiadała dosyć skromną konkurencję przez ponad dwa stulecia, a jej wzrost napędzany był przede wszystkim przez stale rosnącą amerykańską gospodarkę. LSE (londyńska giełda) nadal dominuje na europejskim rynku obrotu akcjami, ale NYSE stała się domem dla stale rosnącej liczby dużych firm. Inne duże kraje, takie jak Francja i Niemcy, ostatecznie rozwinęły własne giełdy, choć często były postrzegane przede wszystkim jako zaplecze dla firm, które znalazły się na liście LSE lub NYSE.
Pod koniec XX. wieku, ekspansja handlu akcjami na wiele innych giełd, w tym na NASDAQ (pierwsza elektroniczna giełda). Stała się ona ulubionym domem rozwijających się firm technologicznych, które zyskały na znaczeniu w okresie boomu technologicznego lat 80. i 90. XX wieku. Na NASDAQ wymiana działała między siecią komputerów, które elektronicznie wykonywały transakcje.
Handel elektroniczny sprawił, że cały proces handlu stał się bardziej efektywny i ekonomiczny. Oprócz wzrostu NASDAQ, NYSE stanął w obliczu rosnącej konkurencji ze strony giełd w Australii i Hongkongu, który jest centrum finansowym Azji.
NYSE ostatecznie połączyła się z Euronext, który powstał w 2000 r., w wyniku fuzji giełd w Brukseli, Amsterdamie i Paryżu. Fuzja NYSE / Euronext w 2007 r. ustanowiła pierwszą giełdę transatlantycką.
Większość akcji jest sprzedawana na giełdach takich jak NYSE, lub NASDAQ. Giełdy zasadniczo zapewniają rynek, który ułatwia kupowanie i sprzedawanie akcji wśród inwestorów. Giełdy są regulowane przez agencje rządowe, takie jak Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) w Stanach Zjednoczonych, które nadzorują rynek w celu ochrony inwestorów przed oszustwami finansowymi i utrzymania płynnego funkcjonowania rynku giełdowego.
Chociaż zdecydowana większość akcji jest sprzedawana na giełdach, niektóre akcje są sprzedawane przez pośredników, gdzie kupujący i sprzedający akcje zwykle dokonują obrotu za pośrednictwem dealera, który zajmuje się konkretnie akcjami. Są to akcje, które nie spełniają ceny minimalnej lub innych wymagań, które muszą spełniać notowania giełdowe.
Akcje te nie podlegają tym samym publicznym regulacjom sprawozdawczym, co akcje notowane na giełdach, więc inwestorom nie jest tak łatwo uzyskać wiarygodne informacje na temat spółek emitujących takie akcje. Są one zazwyczaj w o wiele słabszym obrocie handlowym niż akcje giełdowe, co oznacza, że inwestorzy często muszą radzić sobie z dużymi różnicami pomiędzy cenami kupna i sprzedaży dla akcji pozagiełdowych. Natomiast akcje giełdowe są dużo bardziej płynne i mają stosunkowo małe różnice.
